Patent Foramen Ovale (PFO) Nedir?
Patent foramen ovale (PFO), doğumdan sonra kapanması gereken bir kalp deliğinin açık kalmasıdır. Doğum öncesi dönemde, fetüsün kan dolaşımı, akciğerler tam olarak çalışmadığı için farklı işler. Bu nedenle, fetüsün sağ ve sol atriyumu (kulakçıkları) birbirine bağlayan foramen ovale adı verilen bir açıklık bulunur. Doğumdan sonra, bu açıklık septum primum ve septum secundum adı verilen iki doku tabakasının birbirine yapışmasıyla kapanır. Ancak, bazı hayvanlarda bu yapışma tam olarak gerçekleşmez ve foramen ovale açık kalır. Bu duruma Patent Foramen Ovale (PFO) denir.
PFO, atriyal septal defekt (ASD) ile karıştırılmamalıdır. İki durum benzer görünse de, PFO doğum sonrası kapanmayan normal bir yapının kalıntısıdır. ASD ise, doğumsal bir kusur olarak, septumun gelişiminde meydana gelen anormal bir açıklıktır.
Patent Foramen Ovale (PFO) Nasıl Oluşur?
• Doğum öncesinde, foramen ovale, sağ atriyumdan gelen kanın sol atriyuma geçmesine izin vererek akciğerleri bypass eder.
• Doğumdan sonra, bebek ilk nefesini aldığında, akciğerler kanla dolmaya başlar ve sol atriyum basıncı sağ atriyum basıncından daha yüksek olur.
• Bu basınç değişikliği, foramen ovalenin kapatılması için yeterli kuvvet sağlar. Ancak bazı hayvanlarda, septum primum ve septum secundum yeterince birleşmez ve bu açıklık patent (açık) kalır.
PFO’nun Hayvanlarda Görülme Sıklığı
PFO’nun hayvanlarda görülme sıklığı tam olarak bilinmemekle birlikte, insan popülasyonunda yaklaşık %25 oranında görüldüğü bilinmektedir. Köpeklerde ve kedilerde bu oran hakkında net bir veri yoktur, ancak PFO’nun veteriner kardiyolojisinde de oldukça yaygın olduğu düşünülmektedir.
PFO Belirtileri ve Klinik Bulgular
Çoğu PFO, asemptomatik seyreder. Bu nedenle, çoğu köpek ve kedi, herhangi bir belirti göstermeden yaşamlarına devam eder. Ancak belirli durumlarda, sağ atriyum basıncının sol atriyum basıncından daha yüksek olduğu durumlarda sağdan sola şant (kan geçişi) meydana gelir. Bu, aşağıdaki durumlarda ortaya çıkabilir:
• Pulmoner Hipertansiyon: Akciğer damarlarındaki basıncın artması, sağ atriyum basıncını artırır.
• Valsalva Manevrası: İnsanlarda bilinçli olarak yapılabilen bu manevra, köpek ve kedilerde kusma, öksürük veya şiddetli çaba gerektiren durumlarda ortaya çıkabilir. Bu manevra, kısa bir süreliğine sağ atriyum basıncının yükselmesine neden olur.
• Sağ Ventrikül Çıkış Yolu Obstrüksiyonu (PS, pulmoner stenoz): Sağ ventrikülde basınç artar ve bu da sağ atriyum basıncının sol atriyumdan daha yüksek olmasına neden olabilir.
Klinik belirtiler:
• Çoğu PFO hiçbir belirti vermez.
• Egzersiz intoleransı (egzersiz sırasında çabuk yorulma) nadir olarak ortaya çıkabilir.
• PFO’nun neden olduğu paradoksal emboli insanlarda çok yaygın bir sorundur. Bu durum, kan pıhtısının sağ atriyumdan sol atriyuma geçmesine ve beyin, böbrek veya kalp gibi hayati organlara emboli yapmasına neden olur. Ancak hayvanlarda bu fenomen çok nadirdir ve yalnızca birkaç olguda rapor edilmiştir.
Teşhis Yöntemleri
1. Ekokardiyografi (Kalp Ultrasonu)
PFO’nun teşhisinde en yaygın ve kesin yöntemdir. Özellikle renkli Doppler ekokardiyografi, sağ atriyumdan sol atriyuma olan kan akışını gösterebilir. Ancak, bazı durumlarda bu şant o kadar küçük olabilir ki, normal ekokardiyografi ile görülemez. Bu nedenle, bazı durumlarda ek testler yapılır.
• Renkli Doppler Görüntüleme: Kanın sağ atriyumdan sol atriyuma doğru geçişi, ekokardiyografide renkli bir jet olarak izlenir.
• Kontrast Ekokardiyografi: Kan dolaşımına küçük hava kabarcıkları enjekte edilir ve bu kabarcıkların sağ atriyumdan sol atriyuma geçip geçmediği gözlemlenir. Eğer kabarcıklar sol atriyuma geçerse, bu bir PFO varlığını işaret eder.
2. Röntgen (Radyografi)
• Kalp büyümesi (kardiyomegali), PFO’ya bağlı sağ atriyumun ve sağ ventrikülün genişlemesiyle ortaya çıkabilir.
• Ancak, röntgen PFO’yu doğrudan gösterecek bir bulgu sunmaz. Daha çok kalp büyümesini değerlendirmek için kullanılır.
3. EKG (Elektrokardiyografi)
• PFO, EKG’de doğrudan bir belirti vermez. Ancak, sağ atriyum ve sağ ventrikül genişlemesi varsa, EKG’de büyük P dalgaları ve QRS ekseninde sapma görülebilir.
Tedavi Yöntemleri
PFO’nun tedavi gerekliliği, açıklığın büyüklüğüne ve kanın hangi yönde geçtiğine bağlıdır.
1. Medikal Tedavi
• Asemptomatik PFO’lar: Çoğu PFO tedavi gerektirmez.
• Pulmoner hipertansiyon veya sağ kalp yetmezliği gelişirse, diüretikler ve diğer kalp destekleyici ilaçlar kullanılabilir.
2. Cerrahi Tedavi ve Perkütan Cihaz Kapatma
• Amplatzer Septal Occluder: Bu cihaz, insanlarda yaygın olarak kullanılan bir kapatma cihazıdır. Bu cihaz, femoral veya juguler bir damar yoluyla yerleştirilir ve foramen ovaleyi kalıcı olarak kapatır.
• Cerrahi Kapatma: Amplatzer cihazının kullanılamadığı durumlarda cerrahi müdahale yapılabilir. Bu işlem sırasında foramen ovaleyi kapatmak için bir yama (patch) kullanılır.
Doğal Seyir ve Prognoz
• Çoğu köpek ve kedi, PFO ile tamamen normal bir yaşam sürer.
• Küçük PFO’lar genellikle hiç belirti vermez ve herhangi bir tedavi gerektirmez.
• Büyük PFO’lar, sağdan sola şant oluşmasına neden olabilir ve bu durumda cerrahi veya perkütan müdahale gerekebilir.
Patent foramen ovale (PFO), genellikle zararsız olan ve çoğu köpek ve kedide belirti vermeyen bir durumdur. Ancak, bazı durumlarda sağdan sola kan geçişi olabilir ve bu, emboli riskini artırabilir. PFO teşhisi, ekokardiyografi ve kontrast testleri ile kesin olarak yapılabilir. Tedavi, PFO’nun boyutuna, şant yönüne ve hayvanın genel sağlık durumuna bağlıdır.
Erken teşhis ve düzenli kontroller, hayvanın yaşam kalitesini artırabilir ve ciddi komplikasyonların önüne geçebilir. Veteriner hekiminizin tavsiyelerine uyarak, köpeğinizin veya kedinizin yaşam süresini ve sağlığını koruyabilirsiniz.
