Hastanın öyküsü alındıktan sonra gerçekleştirilen fiziksel muayene, kalp ve dolaşım sistemini değerlendirmek için oldukça önemlidir. Bu muayene, hayvanın genel sağlık durumu, kalbin işlevselliği ve olası kalp hastalıklarının tespiti açısından fikir edinmemizi sağlar. Aşağıda, fiziksel kardiyolojik muayenede incelenen unsurlar detaylandırılmıştır.
1. Prekordiyum Muayenesi
• Nedir?
Prekordiyum, kalbin göğüs duvarında hissedilebildiği bölgedir. Bu bölgenin muayenesi sırasında kalp atışının konumu, ritmi, gücü ve şiddeti değerlendirilir.
• Nasıl Yapılır?
Veteriner hekim, elini hayvanın göğüs duvarına yerleştirir ve kalbin attığı bölgeyi (apeks vuruşu) hissetmeye çalışır. Bu bölge genellikle sol 5. interkostal boşluk civarındadır.
• Neler Değerlendirilir?
• Apeks vuruşunun yeri: Normalde sol tarafta, 4-6. kaburga arasıdır. Eğer sağda hissediliyorsa, dekstrokardi (kalbin sağa kayması) veya büyük bir kalp büyümesi olabilir.
• Şiddet ve güç: Kalp atım gücünün aşırı artması, hiperdinamik dolaşım (örneğin, PDA) göstergesi olabilir.
• Titreşim (thrill): Kalp duvarında hissedilen bir titreşim, şiddetli üfürüm (grade V/VI veya VI/VI) ile ilişkilidir.
2. Periferik Nabız Muayenesi
• Nedir?
Periferik nabız, kanın arteriyel sisteme nasıl yayıldığını gösterir. Nabız, kalbin kasılmasının doğrudan bir sonucudur ve femoral arter gibi arterlerde ölçülür.
• Nasıl Yapılır?
Veteriner hekim, hayvanın arka bacak iç kısmındaki femoral artere parmaklarını yerleştirerek nabzı hisseder.
• Neler Değerlendirilir?
• Nabzın gücü: Normal bir nabız, sabit bir güçle hissedilmelidir. Eğer çok güçlü bir nabız hissediliyorsa, bu hiperdinamik dolaşımı (PDA veya aortik yetersizlik) gösterebilir.
• Nabzın şekli: Hızla yükselen ve düşen nabızlar (hiperdinamik nabız), PDA veya şiddetli aort yetmezliği ile ilişkilidir.
• Zayıf nabız (hipokinetik nabız): Bu durum, kanın aorttan geçişinin zorlaştığı subaortik stenoz (SAS) gibi tıkanıklıklarda görülür.
• Düzensiz nabız (aritmik nabız): Kalp ritim bozuklukları (aritmiler), nabzın düzensiz olmasına neden olabilir.
3. Mukozal Renk Muayenesi
• Nedir?
Mukozal renk, vücutta yeterli oksijenin sağlanıp sağlanmadığını gösteren önemli bir göstergedir. Bu muayene, genellikle diş etleri, dil, konjonktiva ve göz kapaklarının iç yüzeyinden yapılır.
• Nasıl Yapılır?
Veteriner hekim, hayvanın dudağını kaldırarak diş etinin rengini inceler.
• Neler Değerlendirilir?
• Siyanotik (mavi) mukoza: Mukoza mavimsi mavi renkteyse, bu durum hipoksi (oksijen yetersizliği) belirtisidir. PaO2 ≤ 45 mmHg olduğunda siyanotik mukoza fark edilir.
• Soluk mukoza: Mukoza solgun beyazsa, bu durum anemi, düşük kan basıncı veya hipoperfüzyon ile ilişkilidir.
• Hiperkemik mukoza: Mukozanın kırmızılaşması, hipertermi (yüksek ateş) veya hiperemi (kan akışının artması) göstergesi olabilir.
• Sarı mukoza: Sarımsı renk, sarılık (ikter) veya karaciğer yetmezliğinin belirtisi olabilir.
4. Abdominal Organ Büyümesi
• Nedir?
Bazı kalp hastalıkları, hepatomegali (karaciğer büyümesi) gibi karın içi organlarda büyümeye neden olabilir.
• Nasıl Yapılır?
Veteriner hekim, hayvanın karın bölgesine palpasyon yaparak karaciğerin, dalak ve bağırsakların boyutunu ve kıvamını kontrol eder.
• Neler Değerlendirilir?
• Karaciğer büyümesi (hepatomegali): Sağ kalp yetmezliği veya triküspit yetersizliği (TR) durumunda karaciğer büyür.
• Assit (karın boşluğunda sıvı birikimi): Bu, konjestif kalp yetmezliğinde sık görülen bir belirtidir.
5. Juguler Ven Distansiyonu
• Nedir?
Juguler venlerin şişmesi ve genişlemesi, genellikle sağ kalbin basıncının arttığını gösterir.
• Nasıl Yapılır?
Veteriner hekim, hayvanın boynundaki juguler venleri inceler.
• Neler Değerlendirilir?
• Juguler venin şişmesi: Pulmonik stenoz (PS) veya triküspit displazisi (TD) gibi hastalıklarda görülebilir.
• Juguler nabız: Sağ ventrikül basıncının artmasıyla, juguler venin nabzı belirginleşebilir.
6. Hiperdinamik (Güçlü) Nabız
• Nedir?
Nabzın normalden daha güçlü hissedilmesi, arteriyel sistemdeki kan akışının hızlandığını gösterir.
• Neler Değerlendirilir?
• Hiperdinamik nabızın nedenleri:
• Patent Duktus Arteriyozus (PDA): PDA, aort ve pulmoner arter arasında açık bir kanal olmasıdır. Bu, sistol ve diyastolde büyük basınç farkı yaratarak güçlü bir nabza neden olur.
• Aortik regürjitasyon (aort yetersizliği): Aort kapaklarının tam kapanmaması, aorta geri akıma neden olarak hiperdinamik nabız oluşturur.
7. Zayıf (Hipokinetik) Nabız
• Nedir?
Zayıf nabız, kanın vücuda yeterince pompalanamadığını ve dolaşımdaki kan akışının düşük olduğunu gösterir.
• Neler Değerlendirilir?
• Hipokinetik nabızın nedenleri:
• Subaortik stenoz (SAS): Aort çıkışının daralması, kan akışını kısıtlayarak zayıf nabza neden olur.
• Kalp debisinin düşmesi: Şok, şiddetli dehidrasyon ve ileri evre kalp yetmezliği, zayıf nabzın diğer nedenleridir.
Kardiyolojik fiziksel muayene, hastanın kalp sağlığını değerlendirmek için temel bir teşhis aracıdır. Prekordiyum muayenesi, periferik nabız kontrolü, mukozal renk değerlendirmesi, abdominal organ büyümesi ve juguler ven distansiyonu gibi fiziksel bulgular, kalp yetmezliği, ritim bozuklukları, aort stenozu, pulmonik stenoz ve triküspit displazisi gibi birçok kalp hastalığının teşhisinde önemli ipuçları sağlar. Bu nedenle, veteriner hekimlerin bu muayeneleri titizlikle gerçekleştirmesi gerekmektedir.
